Louis De Bruyn raakt de diepere kant van landbouw, in de onderlinge samenhang der dingen. Hij schreef deze eerste editie in India, waar hij samen met twee landbouwers enkele duurzame landbouwprojecten bezocht.

Coëxistentialisme: een visie voor een wereld in verandering

Onder begeleiding van Johan D’Hulster van tuinbouwbedrijf Akelei (Schriek) trokken Johan De Schacht, die meewerkt op het gemengde landbouwbedrijf De Stoppel (Watou) van zijn dochter Fien, en ikzelf voor drie weken op landbouwstage naar India. Doel: inzichten uitwisselen en ontwikkelen in landbouw en samenleving. We verbleven tien dagen op het Humane Agrarian Center in Banda, waarvan Prem Singh de bezieler en animator is. Acht workshops rond ‘coëxistentialisme’ vormden het spirituele draagvlak. Daarnaast was er ruimte voor cultuur, discussie en praktijkuitwisseling met Indiase boeren, dorpsbewoners, politici en voor uitgebreide contacten met de media, pers, radio en TV.

De huidige bijdrage gaat over het coëxistentialisme als moreel-ethisch kader voor landbouw en samenleving. Een tweede bijdrage gaat over duurzame kringlooplandbouw.

Wie zijn wij, mensen? Een planeet in crisis

Onze planeet is onze woning en leefomgeving. Zij is ziek, uitgekleed, zwak en kwetsbaar: koorts, vergiftiging en indigestie, uitdrogingsverschijnselen en diepe wonden zijn de symptomen. Ooit kreeg ze bescherming van een stevige bomenvacht en voeding van een levende bodemlaag die ook de zoetwaterhuishouding beheerde en het klimaat stabiliseerde. Vandaag staan we voor een weerzinwekkende realiteit. Waar zijn we met allen terechtgekomen?

Ondertussen erodeert het Netto Mondiaal Geluk verder, dat valt niet te ontkennen. Oorlog en onvermogen, vanwege materiële concurrentie, religieuze haat, of het ideologische groot gelijk monden uit in eindeloos gebazel dat het allemaal zo moet gaan om ‘s mensen bestwil. Wie is daarmee gebaat? Hij die zijn lotgenoot in armoe laat stikken? Vandaag staan alle 7 miljard lotgenoten aan de rand van de afgrond. Niemand ontsnapt aan de dreigende ontwikkelingen.

Dat deze crisis economisch, sociaal en ecologisch is, wordt algemeen erkend. Hoe ze is ontstaan en wat eraan gedaan? Eindeloos palaver, veel holle frazen, gekakel, en gesnater. Toch zullen we gaandeweg, door met elkaar te overleggen, leren en verstaan dat één gemeenschappelijk doel ons bindt: samenleven op een mooie en gezonde planeet, verbonden door het lot. Dat is coëxistentialisme!

Hoe kunnen we met zijn allen ‘onze’ zieke planeet helen en opnieuw een gezonde leefomgeving ontwikkelen?

De uitdaging aangaan begint met verbinding zoeken, met weten waar je staat en bewust bekijken waar het over gaat.

Op aarde als in de hemel

Hoe zou de wereld eraan toe zijn had de moderne mens er niet spilziek huisgehouden?

Het geologisch-ecologische spoor in de ontwikkelingsdynamiek geeft het antwoord: we zouden een wereld vinden, voor meer dan 90% bebost, waarin de veelheid van organismen, planten en dieren, nauwgezet en steeds verder diversifiërend de minerale rijkdom zou benutten die de planeet in petto heeft. Waarin de vruchtbare aarde een voedingsbodem is voor een eindeloze kringloop die zich uit in een opbouwende spiraal. Waarin klimaat door opslag van warmte in neerslag, plantengroei en bomen, stabiliserend en bufferend zou werken. Waarin ecologische diensten eindeloos vernieuwend de schoonmaak en opsmuk van het ecologisch meubilair en zijn bekleding zouden voltrekken.

De kringloop van deze schepselen – planten, dieren en levende organismen – in een vruchtbare leefomgeving toont de weg van harmonie. Waar – per ‘ongeluk’ – de menselijke invloed afneemt, bouwt de ecologische veerkracht ecosystemen opnieuw op. Denk aan het ecologisch herstel van gebieden waar de mens wegtrok, na de Chernobyl-ramp of na een oorlog in de savanne.

… en de mens daarin?

Wat is dan ‘onze’ plaats? Of is hier geen plaats voor ons? Maakt de menselijke orde zijn voortbestaan op aarde – en de leefbaarheid van zijn planeet – noodzakelijkerwijs onmogelijk? Nochtans hebben er altijd samenlevingsvormen bestaan waarin mensen cultuur en natuur blijvend konden verbinden in productieve landbouwsystemen. Zelfs bij hoge bevolkingsdichtheden kunnen mensen tegelijk de biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid doen toenemen, met effectieve wateropslag- en beheersystemen. Wijs doordacht en voldoende voor ieders noden. De mens als nederig wezen dat zijn plaats aftast en leeft door ge-bruik van natuurlijke bronnen, zonder ze te ver-bruiken. Die meer geeft dan neemt en zijn omgeving beter achterlaat dan hij ze gekregen heeft. Geen vernietigende roofbouw dus, maar opbouw.

Wie heeft dit ooit beter geformuleerd dan Gandhi?

Coëxistentialisme: een inclusieve levenshouding

De mens kan in zijn houding ten overstaan van de levende natuur diverse grondhoudingen aannemen, die bepalend zijn voor zijn omgang ermee. Die houding kan variëren van heerser,  over rentmeester en partner, tot deelnemer of zelfs tot een wezen dat vertrekt vanuit eenheidsbeleving. Dat is een inclusieve levenshouding.

Coëxistentialisme vraagt om die laatste houding. Ze gaat uit van verwondering en bewondering voor begrepen of onbegrepen processen in natuurlijke evenwichten en kringlopen. In het respect voor de eenheid van de natuurlijke samenhang, in de erkenning van de ongekende bestemming en in het vervullen van zijn scheppende kracht, in het besef dat niet hijzelf, maar wel de natuur produceert, …: daarin schuilt de ware vooruitgang.

De mens in zijn omgeving, zijn familie, zijn gemeenschap, zijn natie en zijn unieke wereldgemeenschap heeft één doel: het onbegrepen mysterie van de schepping te beleven als een deelnemer, eraan bij te dragen met respect voor ecologische grenzen. Leven vanuit het bewustzijn van zijn positie als deelnemer is de enige morele en ethische kracht die leidt tot coëxistentialisme en een nieuwe toekomst voor de planeet mét de mens en tot het grootste Netto Mondiaal Geluk.

En daarrond kunnen we eenheid bouwen. Daarin geloof ik, en met mij vele anderen!

Louis De Bruyn