Boeren bang van beleid, niet van bomen
24/11/09 Het landbouwbeleid van de Europese Unie heeft er de laatste decennia – door productiegebonden subsidies – voor gezorgd dat bomen massaal uit het landschap verdwenen. Zonder bomen is duurzame landbouw onmogelijk. De trend op vlak van het Europese beleid is nu gekeerd: de rol van de boom wordt terug erkend. Wervel vraagt de Vlaamse overheid om een coherent beleid dat de boom in het landbouwlandschap kansen geeft. Het kan niet dat de pioniers van de landbouw van morgen, vandaag nog als fraudeur worden aanzien. Boeren zijn bang van het beleid, niet van bomen.
De keuze voor bomen in de akkers is vooral een economische keuze: verstandig ingeplante bomen maken landbouw veel rendabeler vergeleken met monocultuur. De boom is immers producent van energie, grondstoffen en ecosysteemdiensten, die zowel de landbouwproductie, als de maatschappij in zijn geheel ten goede komen. In het EU-landbouwbeleid wordt vandaag dan ook financiële ondersteuning geboden aan landbouwers die bomenrijen aanplanten en met agroforestry aan de slag gaan. Negen Europese lidstaten, waaronder Frankrijk, implementeerden deze Europese agroforestry-steunmaatregel. Vlaanderen benut deze mogelijkheid nog niet, ondanks de 70% co-financiering vanuit de EU (in vergelijking met de normale 50%).
Wervel heeft dit jaar – met steun van de Vlaamse overheid – tijdens talrijke lokale landbouwraden overleg gepleegd met de sector over agroforestry. De belangrijkste conclusie uit dit overleg is dat landbouwers vrezen dat ze door het beleid de autonomie zullen verliezen over de bomen die ze aanplanten, en dat ze op die manier de boom niet kunnen inpassen in hun bedrijfseconomische strategie.
De kabinetten landbouw en leefmilieu deelden Wervel recent mee dat de juridische barrières zijn weggewerkt voor agroforestry in Vlaanderen. Toch zijn er gevallen bekend van boeren die vanwege een wantrouwige administratie af te rekenen kregen met aftrek van subsidiabele oppervlakte. Wervel vraagt een consequente opheffing van al deze barrières en een duidelijke communicatie hiervan naar de sector. In het regeerakkoord staat dat het gebruik van inputs naar omlaag moet en er toch meer moet geproduceerd worden. Pioniers in agro-ecologische intensivering moeten dus worden aangemoedigd in plaats van bestraft. Deze intensiveringsstrategie heeft de belofte om het bedrijfsinkomen te kunnen verdubbelen op termijn. Via kostenbesparing (minder inputs) en extra inkomsten kan de bedrijfsautonomie sterk verhoogd worden en zullen meer bedrijven overeind blijven zonder ruimtelijk te moeten uitbreiden.
Eerder dit jaar keurde de Vlaamse minister van ontwikkelingssamenwerking een dotatie aan het World Agroforestry Centre in Naïrobi goed, en onze minister-president erkent de rol van agroforestry om de effecten van de klimaatsverandering op de landbouwproductie aan te pakken. Agroforestry is echter veel meer dan symptoombestrijding: het koelt het klimaat actief af! Zoals UNEP onlangs nog rapporteerde: investeren in ecologische infrastructuur rendeert, niet alleen in de tropen, ook hier bij ons.
